Audyt WCAG 2.1 oraz walidatory Jako Sposoby Sprawdzenia Poziomu Dostępności Stron Dla Osób Niepełnosprawnych.
Audyt zgodności z WCAG 2.1
Celem audytu 
prowadzonego z uwzględnieniem zgodności stron ze standardem WCAG 2.1 jest rozpoznanie wszystkich możliwych błędów, które występują na poszczególnych podstronach badanego serwisu WWW. Poprawienie błędów gwarantuje wzorcową dostępność serwisu.
Znalezione problemy przedstawiane są w postaci raportu z audytu .
Jest to zestaw zaleceń i wskazówek dla twórców stron oraz redaktorów zarządzających publikowanymi informacjami.
Czy jesteś pewien, że z Twojego serwisu internetowego mogą skorzystać osoby niepełnosprawne? Sprawdź błyskawicznie online!
Walidatory zgodności ze standardem WCAG:
Jeden walidator nie wystarczy!
Użyte walidatory online (wersje anglojęzyczne) wzajemnie się uzupełniają, wykrywając błędy dostępności, które nie zawsze zostaną wykryte przez pozostałe - łącznie przedstawiają rzetelny obraz badania. Pozwalają na przeprowadzenie bardzo szybkiej kontroli i wskazują błędy, które rodzą problemy z dostępem do informacji dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Niestety żaden walidator nie ujawni problemów z dostępem do treści dla osób nie mogących użyć myszki (dotyczy np. niewidomych lub osób z zaburzeniami koordynacji ruchowej). Te problemy można jednak dostrzec samodzielnie, poruszając się po serwisie wyłącznie przy użyciu klawiatury (klawisze Tab , Shift + Tab) - 25 zaleceń dla dostępności, pkt.9 .
Należy wówczas odpowiedzieć na najważniejsze pytania:
1. Czy wszystkie linki działają po naciśnięciu klawisza Enter?
2. Czy zawsze widać aktywny link, na którym w danym momencie użytkownik może wykonać akcję (wzmocnione obramowanie)?
Walidator nie wystawi „laurki”.
Pojedynczy walidator nie odpowie na pytanie, czy dana strona internetowa jest w pełni dostępna (wzorcowo dostępna). Na takie pytanie może odpowiedzieć precyzyjny audyt . Walidator poinformuje o wykrytych problemach, które należy koniecznie rozwiązać, aby spełnić normy dostępności na wybranym poziomie.
Jeżeli badanie każdym z trzech walidatorów przyniesie wynik pozytywny (0 errors, 0 problems), można uznać, że badana pojedyncza strona ( nie cały serwis ) jest w znacznym stopniu dostępna dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Jakiekolwiek błędy oznaczają, że na badanej stronie występują bariery, które osobom niepełnosprawnym utrudnią lub całkowicie uniemożliwią dotarcie do publikowanych informacji.
Baza Wiedzy dla redaktorów stron www
Podręcznik „Dostępność Serwisów Internetowych”
Kompendium wiedzy dla każdej osoby współtworzącej zawartość stron internetowych lub odpowiedzialniej za publikowane treści.
Publikacja wydana w ramach projektu „Wsparcie osób niepełnosprawnych w swobodnym dostępie do informacji i usług zamieszczonych w Internecie”.
25 ZALECEŃ dla dostępności serwisów internetowych.
Dostępność serwisu internetowego oznacza stopień w jakim może być on postrzegany, rozumiany i przeglądany przez wszystkich użytkowników, niezależnie od ich cech lub upośledzeń, a także niezależnie od właściwości używanego przez nich oprogramowania i sprzętu.
Wikipedia
- Wszystkie elementy graficzne powinny mieć zwięzły tekst alternatywny (alt), który opisuje co znajduje się na grafice lub, jeśli grafika jest odnośnikiem – dokąd prowadzi ten odnośnik. Jeśli grafiki są czysto dekoracyjne, powinny mieć „pusty atrybut alt”.
- Należy unikać animowanych elementów, poruszających się tekstów, ponieważ rozpraszają one wszystkich użytkowników nie tylko niepełnosprawnych. Niektóre, szczególnie agresywnie i szybko animowane grafiki, mogą stanowić zagrożenie dla osób cierpiących na padaczkę fotogenną!
- Wszystkie pliki dźwiękowe (audycje, wywiady, wykłady) powinny być uzupełnione o transkrypcję tekstową. Odtwarzacze tych plików zamieszczone na stronie powinny dać się obsłużyć za pomocą klawiatury i być dostępne dla osób niewidomych.
- Wszystkie plik wideo powinny być uzupełnione o napisy dla osób niesłyszących. Odtwarzacze powinny być dostępne dla osób niewidomych i osób korzystających wyłącznie z klawiatury.
- Wszelkie pliki multimedialne i Flash powinny być dostępne lub udostępnione w postaci alternatywnej.
- Pliki PDF, Word i inne popularne pliki do ściągnięcia powinny być przygotowane jako dostępne. Np. pliki PDF powinny mieć strukturę, która pomaga osobom niewidomym na przeglądanie takich dokumentów. Pliki PDF nie mogą być przygotowane jako skan, gdyż stają się całkowicie niedostępne dla osobów niewidomych. Jeżeli jednak do tego dojdzie, to konieczne jest udostępnione treści w postaci alternatywnej.
- Teksty zamieszczone w serwisie powinny być napisane w miarę możliwości w jak najprostszy sposób, tak aby dostęp do nich miały mniej wykształcone osoby a także osoby z upośledzeniem intelektualnym.
- Teksty powinny być opublikowane w czytelny sposób – podzielone na paragrafy, listy i inne sekcje; nie justowane do prawej strony; skróty literowe powinny być rozwinięte w pierwszym wystąpieniu na każdej stronie. Tekst powinien być uzupełniony o nagłówki (h1-h6) , aby osoby niewidome mogły sprawnie przejść do interesującej ich sekcji.
- Nawigacja (menu) powinna być spójna, logiczna i niezmienna w obrębie serwisu. Nawigacja w obrębie całego serwisu powinna być dostępna z poziomu klawiatury, tj. przy użyciu takich klawiszy jak m.in: Tab , Shift + Tab.
- Wszystkie elementy aktywne, takie jak odnośniki, banery czy pola formularza powinny mieć wyraźny wizualny fokus (zwykle w postaci ramki widocznej w trakcie nawigacji po stronie klawiszem Tab). Zaleca się wzmocnienie domyślnego fokusa, tak, aby był dobrze widoczny także dla osób niedowidzących.
- Wszystkie odnośniki powinny być unikalne i zrozumiałe, także poza kontekstem. Nie należy używać linków w postaci: „>>” czy „więcej” albo „kliknij tutaj”. Odnośniki nie mogą otwierać się w nowym oknie lub zakładce przeglądarki bez ostrzeżenia.
- Zaleca się zastosowanie usprawnienia w postaci „pomiń linki”, czyli możliwości przejścia bezpośrednio do treści pojedynczej strony. Jest to szczególnie ważne w serwisach, które mają kilkadziesiąt linków w nawigacji/menu głównym.
- Kontrast kolorystyczny wszystkich elementów przekazujących treść (tekstów, linków, banerów) lub funkcjonalnych musi mieć stosunek jasności tekstu do tła co najmniej 4,5 do 1, a najlepiej jeśli nie jest mniejszy niż 7 do 1.
- Stronę powinno dać się znacząco (co najmniej 200%) powiększyć narzędziami przeglądarki. Najlepiej jeśli wówczas strona cały czas mieści się poziomo oknie przeglądarki i nie pokazuje się poziomy pasek przewijania ekranu. Powiększona strona nie może „gubić” treści.
- Wszystkie tytuły (title) stron muszą być unikalne i informować o treści podstrony na jakiej znajduje się użytkownik. Układ treści w tytule powinien być zbudowany wg schematu: [Tytuł podstrony] – [Nazwa Instytucji].
- Wszystkie podstrony powinny być oparte o nagłówki. Nagłówki (h1-h6) są podstawowym sposobem porządkowania treści na stronie. Nagłówek h1 powinien być tytułem tekstu głównego na stronie.
- Do porządkowanie treści w tekstach, czy elementów nawigacji należy wykorzystywać listy nieuporządkowane i uporządkowane.
- Język strony oraz język fragmentów obcojęzycznych powinien być określony atrybutem lang.
- Cytaty powinny być odpowiednio wyróżnione – co najmniej cudzysłowami.
- Kod serwisu powinien być zgodny ze standardami i nie korzystać z tabel jako elementu konstrukcyjnego strony.
- Tabele służące do przekazania danych powinny być zbudowane w możliwie prosty sposób i posiadać nagłówki.
- Wszystkie ramki powinny być odpowiednio zatytułowane.
- Wszystkie skrypty i aplety powinny być dostępne dla osób niewidomych i osób korzystających wyłącznie z klawiatury.
- Formularze, w tym formularz wyszukiwarki powinny być zbudowane zgodnie ze standardami. Wszystkie pola formularzy i przyciski powinny być właściwie opisane.
- Serwis powinien być dostępny w przeglądarkach i urządzeniach z wyłączoną obsługą CSS.
Czy wiesz, że...
- Serwisy nie potrzebują specjalnych „dodatków”, by były dostępne cyfrowo dla użytkowników niepełnosprawnych.
-
Przykładem może być strona, na której właśnie przebywasz. TEST nr 1
TEST nr 2 Często spotyka się strony, które nie realizują podstawowych zaleceń dostępności, czyli są źle zbudowane, jednak posiadają kilka usprawnień, które dają twórcy serwisu błędne poczucie dobrze wykonanej pracy, a właścicielowi czyste sumienie.
Do często spotykanych „dodatków”, które właściciele i twórcy stron uznają za substytut dostępności należą:
- „Mówiąca strona”, czyli odtwarzacz, który pozwala odczytać tekst artykułu,
- Specjalna wersja dla niepełnosprawnych (np. czarne tło, żółte litery i brak grafiki),
- Wersja tekstowa strony,
- Przyciski do powiększania wielkości czcionki,
- Wersje z „wysokim” kontrastem,
- Wbudowane skróty klawiszowe — accesskeys
Niektóre z tych usprawnień, czy specjalnych wersji, mogą mieć swoje zastosowanie i stanowić jeden z elementów dostępności.
Nigdy jednak nie można w oparciu o występowanie tych dodatków twierdzić, że serwis jest dostępny!
Warto wspomnieć, że tzw. WebReader (mówiąca strona) to gadżet zupełnie niepotrzebny dla osób niewidomych i ociemniałych, który najczęściej wręcz przeszkadza w korzystaniu ze strony. Takie osoby zawsze korzystają z własnych programów przeznaczonych dla niewidomych, a zainstalowanych na ich komputerach tzw. „czytników ekranu”.
- Znaczna część internautów niepełnosprawnych ruchowo (∼3-5%) oraz niewidomych i ociemniałych (w Polsce ok. 100 tys.) nie może korzystać z żadnego urządzenia wskazującego, np. myszki.
- Osoby niewidome i ociemniałe w ogóle nie podłączają monitora, za to korzystają z zainstalowanych na komputerze programów czytających całą stronę.
- Osoby niewidome i słabowidzące to 2,5% populacji (ok. 1 mln osób).
DOBRE PRAKTYKI w tworzeniu i prowadzeniu serwisów internetowych:
Serwisy internetowe muszą być uniwersalnie dostępne.
Należy pamiętać o tym, że każdy z nas, niezależnie od tego, czy jest niepełnosprawny, czy nie, powinien mieć dostęp do informacji zamieszczonych w Internecie.
dostępny serwis = dobrze wykonany serwis
Co trzeba zrobić, by serwis internetowy był cyfrowo dostępny?
Odpowiedź jest prosta, choć zadanie niełatwe – należy poprawnie wdrożyć zasady WCAG 2.1.
Serwis, w którym spełnione są wszystkie wytyczne standardu WCAG 2.1 będzie dostępny cyfrowo.
Kto jest odpowiedzialny za dostępność?
- Właściciel serwisu
- Redaktor
- Twórca serwisu
Zapewnienie dostępności stron wymaga ciągłej uwagi.
Z każdym dniem lub tygodniem redaktorzy zmianiają strony i wprowadzają nowe publikacje. W tym miejscu niezbędna jest wiedza i zaangażowanie osób redagujących. Nazywamy to „myśleniem o dostępności”.
Przygotowywanie treści do publikacji z myślą o ich wizualnej prezentacji to główny „grzech” zdecydowanej większości twórców stron, administratorów i redaktorów treści.
Wskazane jest testowanie dostępności po każdej zmianie dokonanej na danej stronie internetowej! Zaniedbania w tej materii powodują, że strony przestają być dostępne i mnoży się na nich ogromna liczba błędów.
Bariery na drodze do uzyskania informacji
W przypadku jednostek administracji publicznej czy organizacji pozarządowych konieczność zapewnienia dostępu do informacji dla osób wykluczonych jest wystarczająco mocno uargumentowana od strony etycznej oraz prawnej, ale dostępność stron niesie też korzyści dla właściciela serwisu internetowego.
Główne korzyści z dostępności
Brak barier na stronach internetowych buduje dobry wizerunek ich właściciela oraz pomaga w lepszej promocji publikowanych treści.
Jakie są dodatkowe, wymierne korzyści z dostępnych stron?
- Użyteczność
- Pozycjonowanie w wyszukiwarkach
- Solidność i future proof
- Przyjazność w urządzeniach mobilnych
- Niższe koszty modyfikacji
- Uniwersalna dostępność